মিজোৰামৰ সজ কথা -১

ঘটনাটো কালিৰ । পু‌ৱা ৭:৩০ বজাত সাধাৰণতে মই ভীষণ ব্যস্ত হৈ থাকিবলগীয়া হয়। দাড়ি খুৰো‌ৱাৰপৰা আৰম্ভ কৰি ভাত ৰন্ধা আৰু কাপোৰ-কানি ধো‌ৱালৈকে । তেতিয়া মই ভাত-কেৰেলাৰ বাকলি চুঁচি আছিলো । তেনেতে বাৰান্দাৰপৰা এটা নাৰীকন্ঠ ভাঁহি আহিল । দু‌ৱাৰ খুলি দেখিলোঁ এগৰাকী বৃদ্ধ মহিলা ।পিঠিত তেওঁ কঢ়িয়াই আনিছে আমাৰ বাগিছাৰ বণু‌ৱাসকলে লো‌ৱাধৰণৰ এটা ‘টুকুৰী’। ইয়াৰ খেতিয়ক মহিলাসকলে এনে এটা শংকু আকাৰৰ ‘টুকুৰী’তে তেওঁলোকৰ উৎপাদিত শাক-পাছলি বা অন্য বিক্ৰি কৰিবলগীয়া বস্তু কঢ়িয়াই ফুৰে ।মই সুধিলোঁ, "এঙে অ‌’ম?”(কি আছে?), তাই কিবা কিবি ক’লে ।সিমান এটা বুজি নাপালো,কাৰণ তাই ইয়াৰ স্থানীয় জনজাতীয় ‘মাৰা’ভাষাত কৈছে ,বহুল প্ৰচাৰিত ‘মিজো’ভাষাত নহয় ।

তাইৰ টুকুৰীটো জুমি চালো,কিজানি ভাল কিবা পাছলি আছেইবা! নাই, টুকুৰীটো খালী । মই বুজি পালোঁ, তাই কি বিচাৰিছে । কোনোবা মানুহৰ মৃত্যু হ’লে মৃতকৰ শ্ৰাদ্ধাদি অনুষ্ঠানত ভোজ খুওৱাইৰ নিয়ম আছে ইয়াত। আৰু সেই অনুষ্ঠানৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় চাউলখিনি ওচৰৰ সকলো মানুহে দান দি যোগাৰ কৰে। এবাৰ তেনে দান দিয়াৰ অভিজ্ঞতা আছে ।গতিকে মই ততালিকে মোৰ চাউল থো‌ৱা মোনাটোৰ কাষলৈ গ’লো আৰু পলম নকৰি আধাকেজি মান চাউল পলিথিনত ভৰাই তাইৰ হাতত তুলি দিলোঁ । তাই ল’লে যদিও কিবাকিবি ভোঁৰভোঁৰায়ে থাকিল ।মই যে বুজি পোল‌ৱা নাই,সেই কথালৈ তাইৰ কাণসাৰেই নাই! তথাপিও নাই নোহযো‌ৱা দেখি মই নিৰ্বাক হৈ থিয় দি থাকিলোঁ ।এইবাৰ তাই মাজে মাজে দুটামান কথা মিজোত ক’লে । আৰু অংগী-ভংগীৰে কিবা এটা বুজাব খুজিলে ।মই বুজিব পাৰিলো যে তাইৰ কোনোবা এজন সম্বন্ধীয়ৰ ভৰিত কিবা এটা হৈছে ,আৰু কাইলৈ মোৰ ওচৰলৈ লৈ আহিব । মই ‘হ’ব বাৰু যা’ বুলি ক’লো, যেনেতেনে তাই যাওকগৈ বুলি । মনতে ভা‌ৱিলোঁ, যি হয় দেখা যাব পিছত । আৰু ৰন্ধা-মেলাত পুণৰ ব্যস্ত হ’লো।

আজি শোৱাপাটীৰপৰাই শুনিলোঁ দু‌ৱাৰত পৰা টোকৰ ।সময়টো চালো,পু‌ৱা ৫:৫৫ ।এই সময়ত সাধাৰণতে মই ৰাতিৰ সপোনবোৰৰ সামৰণি অধ্যায়ত ব্যস্ত থাকোঁ । উপায়বিহীন হৈ দু‌ৱাৰ খুলিলোঁ । দেখিলোঁ, সেই কালি অহা বুঢ়ী মানুহগৰাকী ।আৰু পিছফালে থিয় হৈ আছে এটা ল’ৰা ।বয়সত প্ৰায় ১৪-১৫ বছৰীয়া হ’ব । ‘কি হ’ল?’-বিৰক্তিৰে মই প্ৰশ্ন কৰিলোঁ ।বুঢ়ীজনীয়ে আকৌ কিবা-কিবি বৰ্ণনা কৰিবলৈ লাগি গ’ল । উপায়ন্তৰ হৈ ল’ৰাটোকে সুধিলোঁ ,’হিন্দি তং থিয়াম এম?’(হিন্দী জান নেকি ?) মূৰেৰে নঞবাচক উত্তৰ এটা দিলে সি।ওচৰৰ ঘৰৰ মানুহজনক দেখা পালো কাম কৰি থকা । তেওঁকে মতাই আনি কি কৈছে বুজি ল’লো। সাৰাংশ হ’ল-‘বুঢ়ীৰ স্বামীগৰাকী পাহাৰৰপৰা কাঠ কাটি আনোতে দুৰ্ঘটনাত পতিত হ’ল আৰু ভৰি এখন কাটিব লগীয়া হ’ল । এই নাতি পোৰ‌ৱালীটো‌ৱে মোৰ ঘৰত যিকোনো ধৰণৰ কাম(হাজিৰা) কৰি দিবলৈ সাজু আছে ,তাৰ বিনিময়ত কিছু টকা মই দিব লাগে ।’ আৰু ক’লে যে ‘তোমাৰ ঘৰৰ চৌপাশে ঘাঁহ-বন বেছি হৈ আছে ,সেইবোৰ কটাব পাৰা নতুবা কিবা চাং সজা,দৰ্জা দিয়া,বেৰা দিয়া আদি কামো কৰাই ল’ব পাৰা ।’ ইতিমধ্যে বেটাই খুকুৰীৰ নিচিনা দা এখন উলিয়ালেই ।মই বোলো ‘হেৰৌ মই অকলে থকা মানুহ ,যি সামান্য ঘাঁহ-বন আছে,মই নিজে চাফা কৰি ল’ব পাৰিম ’। বুঢ়ীয়ে দুভাষীজনক কিবা এটা ক’লে । তেতিয়া তেওঁ মোক ক’লে যে, কালি হেনো তুমি ‘হ’ব বাৰু আহিবি’ বুলি কৈছিলা!

মোৰ বেয়া লাগিল মনটো। ভিতৰলৈ আহিলো আৰু সিঁহতকো বহিবলৈ দিলোঁ ।মুখখন ধুই সাউৎকৈ চাহ কৰিলো । সিঁহতক দুকাপ দিলোঁ আৰু নিজেও ল’লো । চাহ খাই উঠি টকা ১০০ উলিয়াই বুঢ়ীৰ হাতত দিলো আৰু কাম কৰিব নালাগে,ল’ৰাটোক পঢ়িবলৈ দিবি বুলি ক’লো । বুঢ়ীয়ে উলাহতে মোক গাত ধৰি আশীৰ্বাদৰ নিচিনা কিবা এটা ক’লে । মনটো ভাল লাগিল ।

মিজোৰামত ভিক্ষাৰী বুলিবলৈ প্ৰায় নায়েই । আমাৰ অসমত বা অন্য ৰাজ্যত এনে দুৰ্দশাগ্ৰস্ত মানুহৰ বাবে ভিক্ষাবৃত্তিটো অন্তিম আৰু সহজতম উপায় । গাওঁবুঢ়াৰপৰা কিবা এখন কাগজ লিখাই সেয়া দেখু‌ৱাই বাটে-পথে ঘুৰি থাকিলেহেঁতেন এই বুঢ়ীগৰাকী ।
কিন্তু একেবাৰে কাম কৰি খাব নো‌ৱাৰা জন্মগতভা‌ৱে বিকলাংগ দুই এজন ইয়াতো নথকা নহয় ।তেওঁলোকে ভিক্ষা খুজিবৰ বাবে ৰাজপথৰ কাষত গীটাৰ এখন লৈ গান গাই গাই ভিক্ষা মাগে । ভদ্ৰ ভা‌ৱে। আপোনাৰ মন গ’লে আপুনি ভিক্ষা দিব,মন নগ’লে নাই! আমাৰ দেশৰ হাতত বাতি এটা লৈ কণ-কণ দুজনীমান লেতেৰী ছো‌ৱালীয়ে আপোনাৰ ভৰিত বা কাপোৰত সা‌ৱটি ধৰি নগুৰ–নাকটি কৰা বিধৰ নহয় ।